Mục lục [Ẩn]
Canh tác tự nhiên hay còn gọi canh tác Fukuoka đang được hưởng ứng như một phần tất yếu và thay thế cho nền nông nghiệp hiện đại luôn phải phụ thuộc vào hóa chất thuốc bảo vệ thực vật vốn đang làm mất cân bằng hệ sinh thái, ô nhiễm môi trường, gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng cho con người. Canh tác tự nhiên là quá trình canh tác hoàn toàn tự nhiên con người không can thiệp quá nhiều quá trình canh tác, không cày xới, không sử dụng phân bón, không làm cỏ, không phân thuốc… tất cả đều dựa trên nguyên tắc thuận theo tự nhiên nguyên tắc cân bằng để phát triển bền vững. Vậy canh tác tự nhiên là gì, hãy cùng VOVE tìm hiểu nhé!
Nguồn gốc của canh tác tự nhiên
Thực tế canh tác tự nhiên vốn là phương thức canh tác lâu đời. Tuy nhiên, với mục tiêu tăng năng suất ồ ạt, tăng lợi nhuận nhanh, càng nhiều, càng tốt. Thêm vào đó là phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp hóa chất phục vụ cho nông nghiệp đã khiến cho ngành nông nghiệp của thế giới hầu như phải phụ thuộc hoàn toàn vào các loại phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, thậm chí là các loại thuốc kích thích tăng trưởng…
Hệ lụy từ việc canh tác trên đã khiến cho môi trường, sinh thái bị ô nhiễm nghiêm trọng, đất đai cằn cỗi, thoái hóa, sâu hại phát triển và lạn rộng khó tiêu diệt, mùa màng giảm sút, chất lượng các lương thực thực phẩm kém chất lượng, quan trọng là sức khỏe con người bị de dọa, nhiều căn bệnh xuất hiện khó chữa hơn và không có khả năng cứu chữa…Mà nguyên do một phần cũng bởi nguồn thực phẩm bẩn, việc tồn dư nhiều hóa chất trên rau, gạo, hoa quả, thịt cá…đã đi mất đi sức đề kháng, phá vỡ cấu trúc tế bào khỏe mạnh, những chức năng các bộ phận trong cơ thể…gây nên bệnh tật.
Để bảo vệ sức khỏe, môi trường sống tạo ra sự phát triển bền vững hay nói cách khác, con người không thể bắt tự nhiên phục vụ cho bản thân mình, hay không thể đối đầu với thiên nhiên mà hãy thân thiện và hòa cùng với thiên nhiên. Mở đầu cho việc trở lại với lối canh tác tự nhiên, cụ Masanobu Fukuoka – một nhà khoa học về đất chuyên nghiên cứu về bệnh cây trồng đã từ bỏ công việc của mình và trở về quê hương đảo Shikoku (Nhật Bản) để làm nông nghiệp theo phương cách riêng của mình dựa trên sự lắng nghe, thấu hiểu tự nhiên.
Cụ Fukuoka đã thực hiện canh tác trên mảnh đất của mình với quy mô nhỏ nhưng vô cùng độc đáo: Không làm gì cả, không cày xới đất, không làm cỏ, không phân bón, không thuốc trừ sâu, …Kết quả năng suất lúa, ngũ cốc, rau quả… vẫn đạt mức cao, chất lượng tươi ngon hơn hẳn. Và cuốn sách “Cuộc cách mạng một cọng rơm” ra đời năm 1975, đã mô tả rất rõ sống động và thú vị về hành trình gắn bó với canh tác tự nhiên cùng những thành quả của cả cuộc đời ông. Có thể đây có thể nói rằng, canh tác tự nhiên yêu cầu con người phải nắm rõ những quy luật và mối quan hệ của cây trồng với cỏ dại, với môi trường và con người. Và chúng ta không chỉ mong chờ năng suất cây trồng cao còn cần phải lưu ý đến việc bảo tồn giá trị thiên nhiên vốn có.
Các nguyên tắc của canh tác tự nhiên
Theo cụ Fukuoka, canh tác tự nhiên phải đảm bảo 4 nguyên tắc sau nhằm hạn chế tối đa tác động vào đất, cây trồng và hãy cứ để cho chúng phát triển một cách tự nhiên nhất có thể.
1. Không xới đất
Về lâu dài đất canh tác tự nhiên thì không cần cày xới mà đất vẫn sẽ trở nên màu mỡ hơn. Cứ mỗi mùa lúa đi qua, rơm rạ được trả lại cho đất, khi đó trên đất sẽ ngày một dày hơn với lớp mùn hữu cơ do vi sinh vật trong đất phân hủy xác bã thực vật. Lớp mùn trên đất đầy đủ dinh dưỡng và độ ẩm mà không cần phải cần tới đến phân bón hay tưới nước dù nắng nóng kèo dài. Điều này cho thấy việc cày xới đất liên tục sẽ vô tình làm mất đi chu trình tự nhiên của đất, môi trường của đất bị phá hủy, mất đi tính cân bằng, điều này càng làm cho cỏ dại và sâu bệnh phát triển mà thôi.
2. Không dùng thuốc diệt côn trùng
Việc phun thuốc trừ sâu chỉ có tác dụng ngắn hạn đồng thời nó vừa diệt trừ sâu bệnh mà diệt trừ cả thiên địch – côn trùng có ích. Thuốc trừ sâu còn nhiễm vào cả cây trồng, sản phẩm nông nghiệp rồi con người sử dụng chúng. Về lâu dài các chất độc hại tích lũy trong tế bào, mô, cơ quan của cơ thể gây ra bệnh tật hiểm nghèo Do vậy, canh tác tự nhiên với việc không sử dụng thuốc diệt côn trùng môi trường sinh thái phong phú hơn, đất đai tốt hơn, cây trồng khỏe mạnh hơn, cỏ dại, sâu bệnh được đầy lùi…nhờ quy luật chọn lọc tự nhiên. Các loài sinh vật có ích sẽ phát triển lấn át sâu bệnh, chỉ những cây trồng nào khi lớn lên phải thật mạnh mẽ mới tồn tại, còn cây yếu sẽ bị côn trùng tiêu diệt. Kết quả thu được là 100% nông sản chất lượng ca và ngon lành.
3. Không diệt cỏ
Cỏ dại lấn át cây trồng nên nhìn thấy chúng chỉ muốn nhổ bỏ đi mà thôi nhưng canh tác tự nhiên lại đi theo chiều ngược lại là không diệt cỏ. Cỏ dại cũng là một thành phần của hệ sinh thái đồng ruộng. Cỏ ngăn chặn xói mòn đất, giữ độ ẩm và các vi sinh vật. Cỏ dại sẽ sinh sôi khi chúng ta cứ liên tục cày xới đất, khi cày xới sẽ khuấy động tầng đất sâu- nơi vốn có nhiều hạt cỏ dại và làm chúng nảy mầm. Nhỏ cỏ liên tục cũng khiến cho đất trở nên bị khô cứng hơn, phá vỡ sự cân bằng vốn có. Theo Fukuoka lại sử dụng cỏ, trồng thêm các loại cỏ để làm đất tốt hơn, để cỏ mọc trong lúa để chúng nương tựa, sinh sôi hài hòa theo quy luật tự và hạn chế cỏ bằng cách phủ rơm lên cánh đồng.
4. Không sử dụng phân bón
Không dùng phân hóa học hoặc phân ủ được chuẩn bị sẵn. Đối với hệ sinh thái mà nói, đất đai màu mỡ hay không chỉ cần trả lại cho mảnh đất ấy phần rơm rạ cỏ khô vốn đã lấy nguồn dinh dưỡng từ đất mà sinh sôi. Tự trong đất đã sẵn có nguồn vi sinh vật phân giải tạo thành lớp mùn cho đất như thế là đủ không cần phải đưa thêm những chất hóa học vào trong đất nữa, nó chỉ làm cho đất mất cân bằng mà thoái hóa. canh tác tự nhiên theo cụ Fukuoka là áp dụng phương pháp luân canh, xen canh và đặc biệt trãi rơm rạ sau mỗi mùa giặt trồng cỏ ba lá, trông cỏ linh lăng, cây họ đậu,…đồng thời am hiểu về chúng để khi trồng chúng vào đúng thời điểm, đúng cách, đúng lúc thuận theo tự nhiên mà đất đai luôn màu mỡ, cây cối phát triển đều đặn, thậm chí những mãnh đất khô cằn sỏi đá sau nhiều năm lại trở nên tốt tươi đến không ngờ.
